Advocaten van de toekomst: liever π dan T-shaped?
De ‘T-shaped’ advocaat, die diepgaande (juridische) kennis combineert met meer algemene kennis en vaardigheden, heeft volgens bestuursvoorzitters van vijf grote advocatenkantoren de toekomst. Joost Maassen, voormalig advocaat en tegenwoordig Negotiation & Conflict Professional bij Dialogue BV, stelt de π-shaped advocaat voor, die over diepgaande functionele kennis en vaardigheden beschikt in twéé domeinen; het strikt juridische en conflictmanagement.
De bestuursvoorzitters van vijf grote advocatenkantoren (De Brauw, Allen & Overy, Houthoff Buruma, NautaDutilh en Clifford Chance) braken in een opiniestuk in maart dit jaar een lans voor de ‘T-shaped client loving lawpreneur’. Deze combineert diepgaande juridische kennis (de staander in de T) met meer algemene kennis en vaardigheden (de ligger in de T), omdat advocaten met uitsluitend kennis van het recht complexe problemen niet langer kunnen oplossen. Basiskennis van sociologie, politicologie, economie, alsmede academische vaardigheden als analytisch denken, argumenteren en interpreteren zijn daarom volgens de bestuursvoorzitters onontbeerlijk.
Momenteel is een bachelor in de rechten – waarin overwegend aandacht wordt besteed aan juridische techniek – aangevuld met een eenjarige master vereist voor toegang tot de advocatenopleiding. Een master rechten, met een voorafgaande bachelor in een andere discipline, zou volgens de bestuursvoorzitters voldoende moeten zijn.
Wat lijkt te ontbreken in dit plaatje, is het besef dat advocaten (en ook andere juridische professionals) vóór alles conflictmanagement professionals zijn, deskundige adviseurs die hun cliënten helpen om conflicten op te lossen of te voorkomen. Voorkomen doen zij door cliënten te helpen goede overeenkomsten uit te onderhandelen en af te sluiten, oplossen doen advocaten wanneer zich (toch) geschillen voordoen. Diepgaande juridische kennis is daarvoor een noodzakelijke, maar geen voldoende voorwaarde. De hiervoor genoemde brede algemene kennis en vaardigheden versterken zonder twijfel de kracht van diepgaande juridische kennis bij deze taken, maar is dat voldoende?
Het overwegend of uitsluitend hanteren van juridische argumenten en instrumenten heeft over het algemeen een weinig heilzaam effect op conflicten. De voornoemde brede algemene kennis en vaardigheden kunnen helpen een breder perspectief te ontwikkelen, maar bieden op zichzelf geen garantie dat conflicten effectief gehanteerd worden. Het effectief hanteren van (potentiële) conflicten, conflictmanagement, is een vak op zich, dat losstaat van juridische kennis en dat ook niet samenvalt met de voornoemde brede basiskennis en vaardigheden.
De advocaat van de toekomst zou op twee functionele gebieden moeten beschikken over diepgaande kennis en vaardigheden; het juridische domein en het domein van effectieve conflicthantering. Deze twee ‘staanders’ ondersteunen idealiter een ligger van brede algemene kennis en vaardigheden. Aldus ontstaat een beeld van een π-shaped profiel, waarin de advocaat in zijn of haar professie op twee stevige benen staat inzake diepgaande functionele kennis en vaardigheden, die hij of zij door brede maatschappelijk kennis in een groot aantal situaties effectief kan toepassen. Met deze π kan de advocaat zijn cliënten helpen om de nodige cirkels rond te maken; met een π kun je immers van de doorsnee van een cirkel naar de omtrek ervan komen.
Kennis en vaardigheden op het gebied van effectief conflictmanagement zouden een integraal en verplicht onderdeel moeten worden van de master rechten. Daarmee wordt de basis gelegd voor juridisch deskundige adviseurs, die cliënten kunnen helpen om op een effectieve wijze conflicten te voorkomen en te hanteren. Wanneer daarnaast een master rechten, voorafgegaan door een bachelor in een andere discipline, toegang zou geven tot de advocatuur, zullen breed ontwikkelde, juridisch én conflictvaardige π-shaped lawyers de arbeidsmarkt en de juridisch professie gaan versterken.
Joost Maassen
Joost Maassen is Negotiation & Conflict Professional. Hij werkt als mediator, consultant en trainer voor Dialogue BV in Bussum. Hij studeerde rechten in Rotterdam en was van 1990 tot 1998 advocaat in de algemene civiele procespraktijk bij de Brauw Blackstone Westbroek in Rotterdam en Den Haag. Van 1998 tot 2011 was hij Management Consultant en Partner bij het aan Egon Zehnder International gelieerde executive searchbureau Yess International Consultants in Amsterdam.
