De sociale advocatuur: in het diepe gegooid
Esmée Verschuren (24) is sociaal advocaat in het familie- en civiele jeugdrecht bij Legal Sharks Advocaten in Gilze. Zij schrijft over haar ervaringen als advocaat-stagiair.
Het eerste jaar van de Beroepsopleiding zit er voor mij alweer bijna op. We hebben alleen nog het mootcourt op de eerste integratieve dag op de planning staan in februari, en dan start ik met de leerpraktijk van het decentrale deel. Zelf ben ik sociaal advocaat. Helaas een van de weinigen binnen de BA. Met deze column vertel ik je daarom graag wat meer over de sociale advocatuur. Bereid je voor op een iets minder luchtige, maar zeker interessante rit.
“Je uurtarief daalt met elk uur dat je meer besteedt”
Voordat je mee kan op deze rit, eerst een korte introductie. Wat is de sociale advocatuur en hoe werkt het? Als sociaal advocaat behandel je dossiers waarbij je cliënten onvoldoende inkomen en/of vermogen hebben om een advocaat op uurtarief te kunnen betalen. Zij kunnen dan gebruik maken van de gefinancierde rechtsbijstand. Dit wordt georganiseerd door de Raad voor Rechtsbijstand. Als advocaat registreer je je bij de Raad voor Rechtsbijstand en vraag je voor je cliënt een toevoeging (de gefinancierde rechtsbijstand) aan. De Raad controleert het inkomen en vermogen van je cliënt en stelt de toevoeging vast. Helemaal gratis is de procedure voor je cliënt niet. Die moet een ‘kleine’ eigen bijdrage betalen (in het familie- en jeugdrecht ligt deze in 2024 tussen de € 159,- en € 923,-). Je krijgt vervolgens een vast aantal uren per zaak. Gemiddeld in het familie- en jeugdrecht tussen de 8 en 13 uur. Als je meer dan het toegewezen aantal uren aan een zaak hebt besteed, betekent dit niet dat je meer uur betaald krijgt. Je uurtarief daalt dan ook met elk uur dat je meer besteedt.
De sociale advocatuur is de laatste jaren veel in het nieuws. Dit komt doordat de sociale advocatuur onder druk staat. Er is veel uitloop en weinig nieuwe aanwas. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat de werkdruk hoog is en de salarissen naar verhouding lager liggen dan in de commerciële advocatuur en andere beroepsgroepen.
“Ik sta nu al meerdere keren per week in de rechtbank of bij het Gerechtshof”
Maar dat is niet het enige verschil. Ik merk dat je als beginnend advocaat in de sociale advocatuur sneller in het diepe wordt gegooid dan beginnende advocaten die bij commerciële kantoren werken. Ik sta nu al meerdere keren per week in de rechtbank of bij het Gerechtshof en doe dit zonder begeleiding. Daarnaast moet je als sociaal advocaat veel meer zaken behandelen om je omzet te halen.
Er zijn zeker ook overeenkomsten. Zo ligt de werkdruk zowel in de sociale als in de commerciële advocatuur hoog. En lastige cliënten heb je ook bij beide. Belangrijk is om goed te ontspannen. Ik loop elke dag een rondje. Ongeacht regen of sneeuw. Dit helpt om mijn hoofd leeg te maken. En goed ontspannen in je privétijd is ook ontzettend belangrijk.
Afgelopen jaar is er een noodinvestering gedaan in de sociale advocatuur, maar dit is onvoldoende voor de lange termijn. Er zal structureel geld bij moeten komen als we de sociale advocatuur aantrekkelijker willen maken voor beginnende en ervaren advocaten. Hier zijn de meesten van ons het wel over eens. Maar ook belangrijk is dat studenten de sociale advocatuur weten te vinden. Uit een recent rapport van Creativity Pools in opdracht van het Ministerie van Justitie (september 2023) blijkt dat ruim 70% van de studenten tijdens hun opleiding weinig tot geen contact hebben gehad met de sociale advocatuur.
“Ik heb gezien hoe belangrijk een goede advocaat is”
Maar waarom heb ik dan wel voor de sociale advocatuur gekozen, hoor ik je denken. In de echtscheiding van mijn ouders heb ik gezien hoe belangrijk een goede advocaat is. Niet alleen voor ouders, maar ook voor de kinderen. Verder heb ik tijdens mijn bachelor gewerkt als vrijwilliger bij de Kinder- en Jongerenrechtswinkel Den Haag. Ook hier zag ik hoe belangrijk het is dat iedereen toegang heeft tot een advocaat. Je kon daar echt het verschil maken voor kinderen en jongeren.
En mijn keuze voor de sociale advocatuur is de juiste keuze geweest, blijkt in de praktijk. Je betekent zo veel voor de meest kwetsbaren in onze samenleving. Zo heb ik ouders bijgestaan van wie hun kind al voor de tweede keer onterecht uit huis was geplaatst. Ze hebben het een tijd zonder advocaat gedaan omdat ze het vertrouwen in onze rechtsstaat verloren hadden en dachten zichzelf te kunnen vertegenwoordigen. Maar de juiste juridische sturing is in zulke zaken ontzettend belangrijk. Nadat ze dit doorkregen, zijn de ouders lang op zoek geweest naar een advocaat. Ze konden niemand vinden die de tijd had en bereid was om hun omvangrijke dossier aan te nemen. Dit is ook niet gek als je maar 8 uur voor een civiele jeugdrechtzaak betaald krijgt en het dossier in zo’n zaak ontzettend groot is.
Juist voor deze mensen is het zo belangrijk dat er voldoende geld beschikbaar komt voor de sociale advocaten, én dat er meer mensen de sociale advocatuur in gaan. Dus overweeg je om je commerciële carrière om te gooien? Geef dan de sociale advocatuur eens een kans.
