De taaltovenaar spreekt
Wim Daniëls was gastspreker op de certificaatuitreiking in maart 2018. De ongeveer 150 afzwaaiende stagiaires van cohort 5 waardeerden zijn verhaal over hun voornaamste gereedschap: taal.
Want Daniëls kent zijn publiek: ‘Ik kom veel bij kantoren over de vloer en ook bij rechtbanken en zelfs de Hoge Raad. Wat me opvalt is dat vooral jonge advocaten archaïsch schrijven, ze willen op hun patroon lijken.’
Archaïsch taalgebruik
De taaltovenaar probeert beweging te brengen in de aanpak van het archaïsche taakgebruik van juristen. ‘Maar het verandert maar langzaam in de juridische wereld. De rechtbank Leeuwarden deed een poging’, vertelt hij, ‘ze wilden laten zien hoe het ook kan met een juridische tekst.’
Daniëls leest een complexe juridische tekst voor die de rechtbank verwerkte tot een tekst met dezelfde strekking, maar dan in alledaagse taal geschreven. ‘Zo’n simpele tekst schrijven, dat kon niet volgens een advocaat die aanwezig was bij de presentatie van de tekst.’ Maar volgens de rechtbank werk je als advocaat niet alleen voor de rechter, maar ook voor een cliënt ‘en die moet het kunnen snappen,’ aldus Daniëls.
Daniëls noemt zichzelf geen taalpurist. Dat vindt hij maar onzin: ‘Van die mensen die alles afkammen. Soms denken mensen het wel van me, maar dat is een verkeerd beeld. Taal verandert voortdurend, ik houd dat in de gaten en relativeer het. Niet op een manier van hoe het zou moeten, maar wel om er meer bij stil te staan.’
Zijn nieuwe boek, Koken met Taal, is net verschenen. Daarin presenteert Daniëls taal in de vorm van recepten. ‘Dat is weer eens wat anders. Met taal kun je namelijk fantastische dingen maken, iets wat je als advocaat ook voortdurend moet doen.’
Desalniettemin
Daniëls’ favoriete woord is ‘desalniettemin’. Het is een mooi voorbeeld van koken met taal, want het heeft veel ingrediënten: ‘Desalniettemin is opgebouwd uit allerlei kleine woordjes die eerst los waren. Heel mooi.’
Je zou Daniëls naast taalkok of taaltovenaar overigens ook prima een taaldetective kunnen noemen. Hij onderstreept het belang van goed onderzoek naar de taal en de herkomst van woorden. Zijn speech staat bol van voorbeelden van wat hij ‘ontmaskeringen’ noemt.
Ontmaskeringen
‘Een mooi woord is eenvoudig. Dat woord heeft een masker op, het komt van een keer gevouwen. Dat is simpel. Dus er moet ook iets zijn dat twee keer gevouwen is, dacht ik, en dat blijkt het woord diploma te zijn. Di is van Duo en Ploma is afkomstig van het Griekse woord voor vouwen. Prachtig.’
Speciale aandacht gaat in zijn speech uit naar de komma. Die is Daniëls dierbaar. ‘Want de komma is een symbool voor de mate van aandacht die je aan taal geeft. En die aandacht kun je alleen hebben als je liefde hebt voor taal.’
Zijn boodschap: ‘Probeer van de taal te houden. Ontmasker!’
