Interview Jonathan Soeharno: ‘Er wordt zo ontzettend veel nonsens verkondigd.’
Een interview over het belang van logica voor juristen. Hij vertelt over het belang van logica voor juristen. Daarmee kan de jurist zich wapenen tegen nonsens.
Het recent verschenen boek van filosoof, theoloog en jurist Jonathan Soeharno: ‘Durven denken – Inleiding in de logica voor juristen‘ wapent de jurist tegen nonsens. Redelijkheid geldt als een basisvereiste binnen onze rechtsstaat en voor al het juridisch argumenteren. Maar het krijgt veel te weinig aandacht, zowel op de universiteit en in de Beroepsopleiding.
Waarom dit boek?
‘Kern is dat juristen onderschatten hoe belangrijk logica is. Je ziet te vaak dat rechters en advocaten elementaire redeneerfouten maken. Dat kan zware gevolgen hebben. Denk aan de Schiedammer Parkmoord en de zaak Lucia de Berk. Logici hadden al door dat de redeneringen niet deugden en maakten dat ook bekend in de media, terwijl juristen, tot de Hoge Raad aan toe, daar geen oog voor hadden.’
Wat staat erin?
‘Het boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel bevat alles wat een jurist moet weten over logica. Dat begint met de analyse van het betoog, syllogismen, drogredenen en propositielogica – wat betekent het bijvoorbeeld als iemand beweert dat het één het ander impliceert? En tot slot het gebruik van logica in retorica: hoe overtuig je effectief met argumenten? Dat zijn de basiselementen van de logica, die iedere jurist zou moeten beheersen.’
‘In het tweede deel maakt de jurist kennis met de huidige stand van zaken in de logica. Dat kan soms technisch lijken. Er zitten ook heel wat logische symbolen in. Maar als een jurist deze horde neemt, zal hij daar veel plezier van hebben. Bovendien staat het hele boek – ook dit deel – vol juridische praktijkvoorbeelden, zodat steeds duidelijk wordt wat het belang is van logica binnen alle terreinen van het recht.’
Hoe kunnen juristen hun voordeel met dit boek doen?
‘In de eerste plaats stelt het de jurist in staat om argumenten te doorzien. Dat is voor advocaten, rechters en officieren van cruciaal belang. Die worden immers dag in dag uit met allerlei argumenten overladen, waaronder een hoop nonsens. In de tweede plaats helpt het om de eigen betogen helder te krijgen. En om te weten wat voldoende is om je argument te laten slagen.’
‘Tot slot gaat het over hoe je je argumentatie aanvaard krijgt. Als jurist moet je vaak in weinig tijd en met beperkte middelen een ander overtuigen. Neem bijvoorbeeld de rechter die snel een kortgedingvonnis moet schrijven, de advocaat die een kwartier krijgt om een lastig standpunt te bepleiten, of de persofficier die moeilijke vragen krijgt van een journalist over een genuanceerd vonnis. Dan komt het erop aan om de argumentatie op de juiste manier scherp te stellen.’
Wat is jouw favoriete deel?
‘Het deel over drogredenen. Die kennis helpt om snel nonsens te ontmaskeren. Dat ontmaskeren is nu trouwens heel actueel, in het post-truth en fake news tijdperk. We hebben veel tijd en aandacht aan dit deel besteed, vol met actuele voorbeelden uit de rechtspraktijk.’
Wat wil je specifiek aan advocaat–stagiaires meegeven?
‘Logica helpt jou in je hele carrière. Nu, over tien jaar en over dertig jaar. Logica geeft je een ruggengraat, omdat je altijd – waar het ook over gaat – kunt doorzien of de redenering logisch bezien hout snijdt. Zo maakt logica je ook onafhankelijker. Ik schrik er wel eens van hoe weinig juristen hiervan hebben meegekregen, in hun studie of beroepsopleiding. Dat geldt niet alleen voor advocaten, maar ook voor rechters en officieren van justitie. Wie iets van logica weet, is al snel als éénoog koning in het land der blinden.’
De zomer komt eraan, is het leesvoer voor op het strand?
‘Zeker, vooral het eerste deel leest goed weg. Mede door alle juridische voorbeelden: van de zaak tegen NSB-leider Mussert tot de Schiedammer Parkmoord. En onder de parasol zullen de logische symbolen uit deel twee makkelijker blijken dan je op het eerste gezicht zou denken.’
Jonathan Soeharno schreef het boek in samenwerking met Daniel F.H. Stein en Sjoerd Oppenheim. Bestellen kan hier.
