Interview Allewijn: ‘Aanwezigheid advocaat bij mediation belangrijk.’
Dick Allewijn is de eerste hoogleraar mediation in ons land. Zijn onderzoek richt zich onder meer op de vraag hoe de mediationgedachte meer geïntegreerd kan worden in de juridische opleiding. Als hoogleraar wil hij de verbinding leggen tussen het vak van mediator en de juridische wereld. Een gesprek over alternatieve geschiloplossing, inhoudsgericht denken en mediationhelden.
Jurist van de toekomst
Dick Allewijn is als hoogleraar mediation benoemd aan een juridische faculteit. ‘Dat is niet eens zo vanzelfsprekend’ vertelt hij. ‘Mediation is namelijk geen juridisch vak, het is meer een sociaal-psychologisch proces.’ Toch past het goed bij de juridische opleiding vindt hij. ‘Voor de jurist van de toekomst gaat het niet meer alleen om het vinden van de juiste juridische oplossing; er is een heel palet aan oplossingen waar ze gebruik van kunnen maken. In dat kader wil de VU de opleiding verrijken met niet-juridische vakken zoals mediation.’ Zijn onderzoeksagenda is vrij ruim. Naast de vraag naar extra aandacht voor mediation in de juridische opleiding, wil hij onderzoeken hoe het vak van mediator beter uitgeoefend kan worden. En natuurlijk is hij als hoogleraar mediation ook een soort boegbeeld van mediation.
Mediation een vanzelfsprekend alternatief voor rechtspraak?
De stelling dat mediation een vanzelfsprekend alternatief zou moeten zijn voor rechtspraak gaat te veel uit van een juridische benadering van mediation, vindt Allewijn. ‘Mediation is een vorm waarin partijen, buiten rechte, samen een conflict oplossen, maar er zijn meer vormen van geschiloplossing waar geen rechter aan te pas komt. Neem bijvoorbeeld het confraterneel overleg, of het viergesprek waarin twee advocaten met hun cliënten in gesprek gaan en een oplossing voor het conflict proberen te vinden. Ook nieuwe vormen krijgen steeds meer aandacht, zoals collaborative practices. Partijen spreken dan expliciet af dat ze niet gaan procederen. In feite is rechtspraak het alternatief voor alle gevallen waarin het partijen niet is gelukt het conflict samen op te lossen. Zij moeten een derde partij vragen om een beslissing te nemen.’
Weinig businessmediation
Mediation wordt veel toegepast in het arbeidsrecht en familierecht, maar andere terreinen zijn in opkomst. Allewijn noemt mediation bij de overheid en mediation in strafzaken. Hij vindt het opvallend dat businessmediation nog niet zo van de grond is gekomen, terwijl dit bij uitstek een gebied is waar vaak advocaten bij betrokken zijn. ‘Zijn partijen in dit soort geschillen meer op zoek naar win-winsituaties en voorkomt dat een conflict?’ Allewijn wil dit gaan onderzoeken. ‘Interessant ook om na te gaan waarom in andere landen juist wel veel wordt geprocedeerd bij zakelijke geschillen.’
Aanwezigheid advocaat bij een mediation belangrijk
Allewijn heeft veel ervaring als mediator. Hij stelt het op prijs wanneer advocaten aanwezig zijn bij een mediation. De deelnemers voelen zich dan meer gesteund is zijn ervaring, en daardoor komen ze eerder in beweging. Tegenwoordig zijn advocaten over het algemeen goed voorbereid op hun rol in een mediation.
Familierechtmediators zijn helden
Allewijn noemt familierechtmediators de helden van de mediationwereld. ‘In echtscheidingskwesties zijn vaak kinderen betrokken. Er wordt dan bijna altijd geprobeerd om via mediation een omgangsregeling tot stand te brengen, maar dat lukt maar in 40% van de gevallen waarin door een rechtbank naar mediation is verwezen. In alle andere gevallen moet de rechter alsnog uitspraak doen. Het is frustrerend als het je niet lukt om partijen tot een oplossing te laten komen en dat gebeurt in dit soort zaken dus met grote regelmaat.’ Allewijn heeft bewondering voor de mediators die blijven proberen om in mediation een goede omgangsregeling af te spreken.
Ervaar een mediation in de praktijk
Er is veel over mediation geschreven, maar wat er echt gebeurt in een mediation kun je alleen maar ervaren als je zelf aanwezig bent. Door het vertrouwelijke karakter van een mediation kan er namelijk niet inhoudelijk over gecommuniceerd worden. ‘Dus, heb je een kantoorgenoot die mediator is of als advocaat is betrokken bij een mediation, grijp dan je kans en loop eens mee’, adviseert Allewijn. ‘Veel juristen denken inhoudsgericht: er is een casus en die moet worden opgelost, maar bij mediation gaat het om het proces. Als je een mediation bijwoont, dan zie je de mensen aan tafel, hoor je wat hun motieven zijn en je ziet hoe de mediator het proces leidt. Hij werkt niet naar een specifieke oplossing toe, maar probeert de voorwaarden te creëren voor een door partijen gedragen oplossing. Sta dan ook eens bewust stil bij het verschil tussen inhoudsgericht en procesmatig werken’, sluit Allewijn af.
Dick Allewijn is per 1 april 2017 benoemd tot bijzonder hoogleraar mediation aan de VU. De bijzondere leerstoel mediation is ingesteld door de Mediatorsfederatie Nederland (MfN) en het Centrum voor Conflicthantering. Hij is oud-rechter en oud-bestuurslid van de rechtbank in Den Haag en Amsterdam. Dick Allewijn is lid van het College van Beroep van de tuchtrechtspraak voor mediators en heeft een eigen mediationpraktijk.
