Leren in een veilige leeromgeving
Opleidingsmanager en hoofddocent Vaardigheden en hoofdpraktijk Privaatrecht bij de Uitvoeringsorganisatie Elodie Carmiggelt benadrukt het belang van een veilige leeromgeving. Op een opleidingsdag moeten advocaat-stagiairs zich kwetsbaar kunnen opstellen en uit hun comfortzone kunnen stappen. Elkaars grenzen respecteren is hiervoor een belangrijk thema.
Veiligheid en vertrouwelijkheid op de opleidingdag
‘Op een opleidingsdag oefenen advocaat-stagiairs met praktijksituaties. Met elkaar creëer je daar een soort laboratoriumsetting waarin je dingen kunt uitproberen en fouten kunt maken zonder dat je daarop wordt afgerekend. Daarvoor is een veilige leeromgeving waarin zorgvuldig wordt omgegaan met ieders leermoment een voorwaarde. Het bevordert het leerrendement als je je kwetsbaar kunt opstellen in de groep en uit je comfortzone kunt stappen. Trainers en docenten staan daarom aan het begin van een opleidingsdag nadrukkelijk stil bij het onderwerp veiligheid. Datzelfde geldt overigens voor het onderwerp vertrouwelijkheid. Advocaat-stagiairs moeten erop kunnen vertrouwen dat wat op een opleidingsdag wordt besproken niet naar buiten komt.’
‘Advocaat-stagiairs volgen het vaardigheden- en ethiekonderwijs steeds in dezelfde opleidingsgroep. Ook is ons streven dat zoveel mogelijk dezelfde trainers en docenten voor een opleidingsgroep staan. Op die manier bevorderen we dat advocaat-stagiairs een vertrouwde band opbouwen met elkaar en met hun trainer en docent. In deze veilige omgeving van de opleidingsgroep kunnen advocaat-stagiairs oefenen met situaties die ze in hun dagelijkse praktijk lastig vinden. Dat kan een gesprek zijn met een lastige cliënt, maar ook een gesprek met de patroon of een kantoorgenoot waarin ze oefenen om op een constructieve manier hun grenzen aan te geven.’
De opleidingsmentor en vertrouwenspersoon
‘Alle advocaat-stagiairs hebben een opleidingsmentor in de BA. De vaardighedentrainer in het centrale onderwijs vervult deze rol. De advocaat-stagiairs ontmoeten de opleidingsmentor voor het eerst op de opleidingsdag van module 2 van Ethiek, maar in de DLO bij hun opleidingsgroep kunnen ze al direct bij de start van de opleiding zien wie hun opleidingsmentor is. Advocaat-stagiairs kunnen bij de opleidingsmentor altijd terecht als er dingen spelen die hen bezighouden en van invloed zijn op hun opleiding. Dat kan gaan om privéomstandigheden zoals langdurige ziekte, maar ook om ervaringen rondom het thema veiligheid. Met de opleidingsmentor kunnen ze sparren, maar de mentor kan ook adviseren over eventuele vervolgstappen voor een advocaat-stagiair of doorverwijzen naar andere personen. Voor langdurig zieke advocaat-stagiairs hebben we binnen de Uitvoeringsorganisatie een vaste contactpersoon. Ook is er een vertrouwenspersoon. Daar kunnen advocaat-stagiairs terecht als er iets speelt dat ze liever niet met de opleidingsmentor willen bespreken. Ook de NOvA heeft een vertrouwenspersoon.’
Grensrespecterend gedrag
‘Elkaars grenzen respecteren is een belangrijk thema als het gaat om een veilige leeromgeving. Iedere advocaat-stagiair heeft in de opleiding andere wensen en behoeften om praktijksituaties mee te oefenen. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de wijze waarop diegene feedback wil krijgen. Mijn ervaring is dat sommigen direct en onomwonden feedback willen krijgen, terwijl anderen het juist op prijs stellen als de feedback wordt ingeleid en ze eerst een top horen en pas dan een tip. Voel je vrij om aan te geven hoe jij feedback wilt ontvangen.’
‘Zodra je de wensen en behoeften – en daarmee de grenzen – van elkaar weet, kun je daarmee ook rekening houden. De wijze waarop je je wensen en behoeften formuleert, speelt ook een rol, want wanneer je ze uit als een verwijt dan ontstaat er eerder verwijdering dan begrip. Mocht je het ongemakkelijk vinden om je wensen en behoeften aan te geven, dan kun je om steun en feedback vragen bij de opleidingsmentor of een medeadvocaat-stagiair. En steun vooral ook iemand die een grens heeft aangegeven. Het is soms al lastig genoeg om je uit te spreken in een groep, laat diegene dan niet alleen staan.’
‘Wanneer het gaat om thema’s als diversiteit en inclusiviteit is een reactie van een ander soms moeilijk in te schatten. Iedereen heeft namelijk een andere grens en die ken je niet van tevoren. Als je vertelt wat een opmerking of situatie met je doet, leer je elkaars reactie begrijpen en kun je rekening houden met elkaar. Op die manier maak je de brug van een grensoverschrijdende naar een grensrespecterende reactie. In algemene zin geldt dat het belangrijk is om de brug te maken van grensoverschrijdend gedrag naar grensrespecterend gedrag. Dat doe je door verder te kijken dan je eigen referentiekader. Verplaats je in een ander en stel nieuwsgierige vragen om erachter te komen wat de ander bedoelt of wat er schuilgaat achter een emotionele of non-verbale reactie. Je wordt daarvan een rijker mens.’
