De overgang naar online-onderwijs
In maart van dit jaar werd Nederland geconfronteerd met het coronavirus en alle gevolgen van dien. Onderwijs op locatie was niet meer mogelijk. In plaats daarvan moest de BA over naar het volledig online aanbieden van het onderwijs. Hoe heeft de BA dat aangepakt en wat zijn de ervaringen? Onderwijsmanagers Elodie Carmiggelt en Werner Tijsse Claase kijken terug, én vooruit.
Uitdagingen
‘We stonden voor verschillende uitdagingen’, vertelt Elodie Carmiggelt. ‘Je kunt een opleidingsdag die normaliter fysiek wordt aangeboden nu eenmaal niet één op één online aanbieden. We moesten dus nieuw onderwijsmateriaal ontwikkelen en dat kostte tijd. De eerste maand hebben we daarom geen onderwijs gegeven. Die tijd hebben we gebruikt om het online-onderwijs vorm te geven.’
Aangepast rooster
Een andere uitdaging vormde het rooster. Elodie: ‘Belangrijk was dat de advocaat-stagiairs zonder vertraging met hun opleiding verder konden. Daarom hebben we zoveel als mogelijk rekening gehouden met al geplande datums en op die dagen onderwijs aangeboden volgens een aangepast rooster. Dat vereiste creativiteit. Door te schuiven met onderwijsonderdelen en sommige onderwijsonderdelen te combineren, konden de advocaat-stagiairs door met hun opleiding, want dat was voor ons een belangrijk uitgangspunt. Met de aanpassingen in het rooster creëerden we ook ruimte voor onszelf om aanvullend online-onderwijsmateriaal te ontwikkelen waar dat nodig was.’
Werner Tijsse Claase: ‘Het vroeg wel om flexibiliteit van onze trainers en docenten, omdat ook hun rooster werd aangepast en natuurlijk om flexibiliteit van de advocaat-stagiairs. Soms moesten zij verschillende dagdelen online-onderwijs op dezelfde dag volgen. In de evaluaties kwam daarover terug dat dat als erg intensief werd ervaren. Dat is begrijpelijk, maar het was helaas noodzakelijk om vertraging in hun opleiding te voorkomen.’
Virtual classrooms
Vanaf april werden de opleidingsdagen online aangeboden. Gelukkig maakte de BA altijd al gebruik van blended learning: een combinatie van digitaal onderwijs in de digitale leeromgeving (de DLO) en contactonderwijs tijdens de opleidingsdagen. ‘Het platform voor het aanbieden van online-opleidingsdagen hadden we dus al’, vertelt Werner. ‘Dat hebben we aangevuld met virtual classrooms waarin het online-onderwijs kon worden gegeven. In eerste instantie ging dat via de zogenaamde Big Blue Button, maar omdat de techniek daarvan ons weleens in de steek liet, zijn we na de zomer overgestapt op Zoom.’
In de virtual classrooms hebben de advocaat-stagiairs contact met hun trainer of docent en hun vaste opleidingsgroep. Elodie: ‘Het is uiteraard anders dan een fysieke bijeenkomst, maar de techniek maakt het mogelijk om ook tijdens een online-sessie niet alleen plenair maar ook in zogenaamde break-outsessies in groepjes verder te werken. Het geeft de advocaat-stagiairs de gelegenheid om specifieke vaardigheden te oefenen en kennis en ervaring te delen. Daarmee geven we ook wat het online-onderwijs betreft invulling aan het uitgangspunt dat het onderwijs in de BA persoons-, praktijk- en toepassingsgericht is.’ ‘Voor een aantal vakken hebben we een forum ingesteld waar advocaat-stagiairs na afloop online vragen kunnen stellen aan de docent’, vult Werner nog aan.
In de evaluaties wordt het onderwijs in de virtual classrooms over het algemeen goed gewaardeerd. Bijvoorbeeld de mogelijkheid om direct vragen te stellen via de chatfunctie scoort goed. Sommige advocaat-stagiairs geven zelfs aan dat ze het online-onderwijs prefereren boven fysiek onderwijs. De kritische geluiden die er zijn, hebben te maken met de techniek. Werner: ‘Helaas zijn we afhankelijk van de techniek. We proberen het online-onderwijs en de trainers en docenten daarin zo goed mogelijk te faciliteren, maar niet alle problemen zijn te voorkomen, zoals een haperende internetverbinding. Wel zijn we, zoals gezegd, om technische redenen, overgestapt van de Big Blue Button naar Zoom. We hebben er vertrouwen in dat dit beter zal blijven verlopen.’
Elodie Carmiggelt Werner Tijsse Claase
Onderwijsmateriaal
Aanvullend op het onderwijs in de virtual classroom, heeft de BA de onderwijsactiviteiten in de DLO uitgebreid. Nieuw zijn bijvoorbeeld de kennisclips en podcasts. Werner: ‘In een kennisclip wordt de stof gevisualiseerd met een powerpointpresentatie. Een van onze trainers of docenten, specialist op het specifieke gebied, spreekt daarbij een toelichting in. Het vormt zo een waardevol naslagwerk voor de advocaat-stagiairs. Dat geldt ook voor de podcasts die door onze trainers en docenten zijn ingesproken.’ Met name deze kennisclips en podcasts worden door de advocaat-stagiairs in de evaluaties goed gewaardeerd. Elodie: ‘Ook hebben we nieuwe videoclips opgenomen en bij sommige onderdelen in de DLO moeten de advocaat-stagiairs extra opdrachten maken waarop ze vervolgens individuele feedback krijgen.’
Elodie heeft al voordelen ervaren van het opnemen van het extra opleidingsmateriaal in de DLO. ‘Bij de module getuigenverhoor krijgen de advocaat-stagiairs normaliter op de opleidingsdag een bepaalde casus te horen. Nu hebben ze zich al voorbereid in de DLO en een week voor de online-opleidingsdag de videoclip bekeken. Dat is veel meer conform de werkelijkheid waarin getuigen ook uit hun herinneringen moeten putten.’
De noodzakelijke aanpassingen voor module 7 van Vaardigheden, de integratiedag, hebben haar eveneens positief verrast. ‘Normaliter is een rechter aanwezig op deze dag, maar dat was nu niet mogelijk. We hebben in plaats daarvan de advocaat-stagiairs gevraagd om enkele vragen op papier te zetten die ze aan de rechter zouden willen stellen. Het waren mooie vragen, zoals hoe ervaart een rechter de coronaperiode? Wat is de beste manier om een rechter of wederpartij te onderbreken? Wat maakt een pleidooi een goed pleidooi? Wat kun je als advocaat het beste doen als je het antwoord niet weet? Hoe kijkt een rechter naar jonge advocaten? Alle vragen hebben we voorgelegd aan een rechter en van de antwoorden is een videoclip gemaakt. Het is een prachtige voor de BA op maat gemaakte film geworden.’
Evaluatie- en eindgesprekken
De evaluatie- en eindgesprekken vonden de afgelopen periode uiteraard online plaats en ook daarin is een positief effect zichtbaar. Opvallend is namelijk dat de patroon vaker dan voorheen deelneemt aan het gesprek. Werner: ‘Het lijkt erop dat dat te maken heeft met de tijdsbelasting. Voor de coronaperiode vonden deze gesprekken plaats op locatie en dat vormde een behoorlijke aanslag op de agenda van de advocaat-stagiair en de patroon. We onderzoeken nu of we de evaluatiegesprekken voortaan altijd online houden.’
De toekomst
Elodie: ‘In september hebben we een aantal weken fysiek onderwijs kunnen verzorgen omdat het kabinet de veiligheidsmaatregelen had versoepeld. In overleg met de NOvA boden we in deze periode een combinatie van online en fysiek onderwijs aan: ethiek- en vaardighedenonderwijs op locatie en juridisch inhoudelijk onderwijs online.
Werner: ‘De BA is altijd al een mix van fysiek en online onderwijs geweest. Ik sluit niet uit dat we in de toekomst misschien een groter deel online gaan aanbieden. Aan de hand van de ervaringen die we nu noodgedwongen opdoen in coronatijd, kunnen we onderzoeken welke onderdelen zich goed lenen om online te blijven aanbieden, zoals de genoemde evaluatie- en eindgesprekken. Uit de evaluaties volgt dat online onderwijs zeker een goed alternatief is. Voorwaarde is natuurlijk wel dat het professioneel en met een goede didactische aanpak wordt gegeven.’
Elodie: ‘Alle ontwikkelingen en ervaringen rondom online-onderwijs nemen we uiteraard ook mee in de ontwikkeling van de vernieuwde beroepsopleiding die in maart 2021 start.’
