Deel II: Wat kunt u als procesrechtadvocaat van de Netflix-serie Mad Men leren?
U kunt veel zegen over Don Draper, de hoofdpersoon van de Netflix-serie Mad Men, maar één ding is zeker: hij weet hoe hij moet overtuigen. Wilt u dat ook beter kunnen? Volg zijn voorbeeld. Ter inspiratie voor het schrijven van procestukken zette ik in het eerste deel van het tweeluik deze drie tips voor u op een rij: 1. zeg geen woord te veel, 2. vertel uw eigen verhaal en 3. werk effectief door uit het raam te staren.
In dit tweede deel meer tips van de ambitieuze reclameman Don Draper.
4: Don Draper stelt gerust door duidelijk te zijn
Don Draper zegt: ‘Advertising is based on one thing: happiness. And do you know what happiness is? Happiness is the smell of a new car. It’s freedom from fear. It’s a billboard on the side of a road that screams with reassurance that whatever you’re doing is OK. You are OK.’
Bij het schrijven van processtukken komt het aan op het overtuigen van de rechter om uw cliënt in het gelijk te stellen. In de reclamewereld draait het om het verleiden van klanten. Het creëren van duidelijkheid is daarbij een belangrijke overtuigingstechniek. Don Draper straalt betrouwbaarheid uit door zijn onwankelbare zelfvertrouwen. Zijn recept voor succes is duidelijk maken wat hij verwacht. In de reclamewereld noemt men dat de ‘call to action’.
Wees dus niet te voorzichtig in uw conclusies. Natuurlijk moet uw tekst juridisch correct zijn, maar veel advocaten dekken zich onnodig in met een enerzijds-anderzijds redenering. U heeft er niets aan als de rechter niet weet wat er van hem wordt verwacht. Bied ook niet eerst alle feiten en dan pas uw conclusie aan. Een volledige uiteenzetting van de feiten is nutteloos voor een lezer die nog niet helder voor ogen heeft wat de rechtsvraag is en welke oplossing u aandraagt. Maak in de inleiding meteen duidelijk waar de zaak om draait en kleur de context in. Zo bakent u de zaak af en weet de rechter direct waar u naartoe wilt.
Het is ook belangrijk oog te hebben voor de gevolgen van uw oplossing. Stel de rechter gerust dat het oké is om de vordering toe te wijzen. Denk niet alleen aan de directe en indirecte gevolgen voor partijen, maar biedt ook een breder perspectief. Betrek de rechtsbeginselen die aan het recht ten grondslag liggen. Vergeet niet uiteen te zetten wat onwenselijk is aan het betoog van de wederpartij en maak de consequenties van uw oplossing voor de dagelijkse praktijk duidelijk. Een goed processtuk overtuigt door een uitkomst aan te reiken die rechtvaardig is én in de praktijk uitvoerbaar.
5. Don Draper komt origineel uit de hoek
Don Draper: ‘A new idea is something they don’t know yet, so of course it’s not going to show up as an option.’
Moet u altijd met nieuwe ideeën komen? Nee, u wint de zaak niet door origineel te zijn. Een rechter raakt overtuigd door een goede juridische argumentatie en sluitend bewijs. Dus ken de feiten en zoek aanknopingspunten in de wet, jurisprudentie en literatuur, of onderbouw waarom de voorliggende zaak zich onderscheidt van andere zaken.
De rechter zal bij voorkeur binnen het bestaande rechtsstelsel willen blijven, maar laat u daar niet alleen door leiden. Wees alert op veranderde maatschappelijk opvattingen. Het recht is voortdurend in beweging. Denk dus ook na over hoe recht zou moeten zijn. Ga er niet vanuit dat de rechter dat voor u doet.
Nieuwe interpretaties van de wet of verrassende oplossingen voor een geschil liggen niet voor het oprapen. Die zult u zelf moeten bedenken. Leg uw juridische vraag eens voor aan iemand die minder thuis is in het recht. Dat kan tot verrassende inzichten leiden.
6: Don Draper neemt geen genoegen met minder
‘You’re happy because you’re successful. For now. But what is happiness? It’s a moment before you need more happiness. I won’t settle for 50% of anything. I want 100%.’, aldus Don Draper.
Zelfgenoegzaam achteroverleunen is een onverstandige werkhouding, ook in hoger beroep na een overwinning in eerste aanleg. Een slimme advocaat graaft dieper en maakt gebruik van de herkansingsfunctie van het hoger beroep.
Let wel op dat u in het eerste inhoudelijke stuk meteen alle relevante stellingen vermeldt. Afwachten of uw koers drastisch wijzigen kan risicovol zijn. De rechter kan een nieuw standpunt buiten beschouwing laten als u dat te laat opwerpt. Daarom is het van belang dat u snel een zo volledig mogelijk beeld hebt van de feitelijke en juridische context van de zaak.
Het is uw eigen verantwoordelijkheid dat u alle relevante informatie krijgt aangereikt. De cliënt bekijkt de zaak vanuit zijn eigen standpunt. Daardoor is het vaak een hele klus om uit de verstrekte informatie te achterhalen hoe de kaarten werkelijk liggen. Maar neem ook onder tijdsdruk geen genoegen met vijftig procent; vraag kritisch door tot u de specifieke feiten van de zaak kent.
Zorg bovendien dat u uw kennis van het recht op peil houdt. Al heeft u tijdens uw studie en de Beroepsopleiding een brede en diepgravende kennis van het recht opgedaan, u dient altijd op de hoogte te zijn van de juridische actualiteit. Hoe succesvol u ook bent, als advocaat bent u nooit uitgeleerd.
Het loont om de kunst van het overtuigen van andere disciplines af te kijken. In dit artikel verzamelde ik een aantal tips van de reclameman Don Draper. Pakt u het schrijven van processtukken anders aan? Stuur een reactie: vivien@larorsch.nl. Ik ben benieuwd.
Vivien Rorsch is cassatieadvocaat met 15 jaar ervaring in het intellectueel eigendoms- en procesrecht. Zij is eigenaar van LaRorsch, cassatiekantoor voor civiele processtukken. Tevens is zij docent bij de Beroepsopleiding Advocaten en Juridisch PAO Universiteit Leiden en redacteur van de juridische vaktijdschriften IER en AMI.
