‘Waarom wil ik dit weten? Het Surinaamse antwoord op “waarom moet ik dit weten?”‘
Veel advocaat-stagiairs begrijpen niet waarom zij moeten leren jaarrekeningenlezen. Ze doen er toch niets mee. Onterecht, vindt Jeanette Brouwer.
Inmiddels zijn we al weer vijf cohorten verder met het vak jaarrekeningenlezen en hebben we heel wat jonge advocaat-stagiairs voorbij zien komen. Het vak heeft intussen behoorlijke slagen gemaakt. We hebben nu duidelijk toetstermen, begrijpelijke literatuur, goed te volgen colleges en tentamens die ook nog eens behoorlijk aansluiten bij hetgeen een advocaat-stagiair volgens ons zou moeten weten. We zijn nog steeds verbeterslagen aan het maken, de docenten zijn onverminderd enthousiast en toch zuchten de stagiairs nog even diep als een jaar geleden.
Ik kan nog vele voorbeelden noemen waarom het vak jaarrekeninglezen voor alle advocaten zo belangrijk is. Bijvoorbeeld in het voorbeeld van een strafrecht-advocate die gepassioneerd betoogde dat het overhevelen van activa naar een zustervennootschap in het zicht van faillissement toch echt in het kader van reorganisatie moest worden beschouwd terwijl er commercieel noch fiscaal kon worden gesproken van een groepsrelatie. Ze kon mij noch de rechters (die gelukkig wel begrepen hoe de vork in de steel zat) overtuigen. Of de familierecht-advocate die ik onlangs nog net kon influisteren dat een pensioenvoorziening gewoon niet debet op de balans hoort te staan ook al was de jaarrekening zogenaamd door een ‘accountant’ opgesteld. Het zijn dagelijkse voorbeelden waarin de plank (bijna) wordt misgeslagen. Het maakt het vak er helaas niet sexyer op bij de advocaat-stagiairs die denken dat zij niets aan deze kennis hebben omdat zij daar hun van mishandeling verdachte cliënt niet mee kunnen helpen…
Als wij ons in Nederland al afkeren van kennis waar we voor ons gevoel niet direct iets aan hebben, hoe moet dat dan wel niet gaan in een land waarin de wettelijke basis voor deze kennis geheel ontbreekt? In samenwerking met CPO/Dialogue wordt op dit moment een beroepsopleiding voor advocaten in Suriname vormgegeven. Het zal niemand verbazen dat het vak jaarrekeningenlezen in Suriname ook de grootste angst inboezemt, de reden waarom ik in december 2016 naar Suriname mocht afreizen om daar ondersteuning te bieden.
Daar aangekomen openbaart zich een andere werkelijkheid: heel veel wetten dateren uit een periode vóór de onafhankelijkheid van 1975, maar voor jaarrekeningen is er zelfs geheel geen wettelijk kader. Er is om die reden ook geen advocaat in Suriname te vinden die het vak wil geven en er is slechts één accountant die net zoals ik gelooft dat de juridische waarheid niet los gezien kan worden van de economische werkelijkheid. Met angst en beven wordt uitgekeken naar de advocaat-stagiairs die geen enkele vorm van financieel onderwijs hebben genoten in hun leven. En waarom zouden ze ook? De meeste bedrijven stellen geen jaarrekening op en belasting betaalt iedereen hier slechts op papier.
En toch gaan de advocaat-stagiairs in Suriname deze uitdaging aan. Niet omdat ze er nu meteen wat mee kunnen, maar omdat ze weten dat elke vorm van kennis die buiten hun eigen domein ligt hun uit het slop zal trekken waar ze als gevolg van jarenlang eenzijdig ‘ik hoef dit niet te weten’-beleid zijn in terechtgekomen. Zij moeten het niet weten. Zij willen het weten, omdat elke vorm van kennis een verrijking is. Een houding waar wij allemaal nog wat van kunnen leren!
Drs. Jeanette van Dijk-Brouwer RA
Drs. Jeanette Brouwer RA is forensisch accountant en partner bij Hermes Advisory en is gespecialiseerd in financieel onderzoek naar (faillissements)fraude en bestuurdersaansprakelijkheid. Ze is hoofddocente van het vak jaarrekeninglezen binnen de Beroepsopleiding Advocaten. Daarnaast is zij als docente verbonden aan de Radboud Universiteit en het Studiecentrum Rechtspleging.
