Column: Perfectionisme 2.0
‘Wat wordt nu jouw volgende stap? Promoveren?’ De vraag wordt me gesteld door een collega van mijn man, partner van een advocatenkantoor aan de Zuidas. In de toon waarop hij mij de vraag stelt ligt een hoge mate van vanzelfsprekendheid. Ik begrijp de logica achter de vraag en ik merk dat ik het lastig vind dat ik hem ontkennend moet antwoorden. Als ik niet ga promoveren, wat ga ik dan wel doen aan mijn verdere ontwikkeling? Hoe blijf ik op weg naar boven? Want dat is wel wat ik wil. Dat wil iedereen, toch?
De collega van mijn man is perfectionist. Perfectionisme is ook mij niet vreemd. Ik associeer het met hard werken, doorzettingsvermogen en kwaliteit. Perfectionisten streven naar volmaaktheid bij het uitvoeren van hun taak. Onderweg daar naartoe wordt in ieder geval een bepaalde mate van kwaliteit bereikt. Althans, zo zou je kunnen denken. Een perfectionist is echter niet geneigd zo te denken. Nee, een perfectionist gaat niet voor ‘een bepaalde mate van kwaliteit’. Een perfectionist gaat voor volledige kwaliteit.
Niet voor softies
‘Goed is niet goed genoeg!’ hoor ik regelmatig van advocaten. Kan jij je vinden in die uitspraak? Grote kans dat je ook perfectionist bent. Die kans is sowieso groter dan gemiddeld als je advocaat bent. Perfectionisme past bij de advocatuur. Of je eerst perfectionist was en je daarom aangetrokken voelt door dit vak, of dat het vak je tot perfectionist heeft gemaakt, het staat vast dat perfectionisme onlosmakelijk verbonden is met de juridische wereld. Zal dat ook één van de redenen zijn dat deze wereld bekend staat als een harde wereld? Ongetwijfeld. Tel daar een hoge mate van competitie bij op en je begrijpt dat dit geen wereld voor softies is.
De echte perfectionist
Uit de kast gekomen als perfectionist en toegegeven dat ik een zwak heb voor perfectionisten, moet ik met tegenzin bekennen dat ik ook de keerzijde van deze, op zichzelf beschouwd hoogwaardige, eigenschap ken. De niet functionele en (zelf)destructieve kant, de kant die juist de perfectionist niet snel erkent.
Het gegeven dat je naast perfectionist ook mens in een intermenselijke context bent, met alle nadelige gevolgen van dien, is soms lastig te verkroppen. Altijd maar beter willen en moeten doen, voor jezelf, voor anderen en dat vervolgens ook weer van anderen verwachten, kan averechts werken.
Van de echte perfectionist mag naar mijn mening daarom verwacht worden dat hij of zij weet te voorkomen dat het perfectionisme disfunctioneel wordt. Voor zichzelf en voor zijn of haar omgeving. De echte perfectionist weet wat hij of zij moet doen om kwaliteit te kunnen blíjven leveren. De echte perfectionist verdiept zich in wat hij of zij moet doen om perfect te kunnen blijven functioneren. De echte perfectionist dwingt zichzelf om voor zichzelf en zijn of haar omgeving te zorgen.
Hoe voorkom je dat perfectionisme tegen je gaat werken?
Relativeer. Sta stil bij de vraag wat er gebeurt als je eens een keer genoegen neemt met ‘goed’. Realiseer je dat perfectie onmogelijk dagelijkse praktijk kan zijn.
Laat los. Knip te behalen doelen op in subdoelen en plan daar zaken tussenin die compleet irrelevant zijn. Door het nemen van die afstand tussendoor zal je meer helder blijven denken waardoor je uiteindelijk een beter resultaat behaalt dan wanneer je aan één stuk door probeert te focussen op het te behalen einddoel.
Werk vanuit zelfvertrouwen. Mensen die geloven dat ze iets kunnen, leveren betere prestaties dan mensen die aan zichzelf twijfelen. Vanuit een geloof in eigen kunnen pakken mensen dingen eerder op, houden ze langer vol en herstellen ze beter na tegenslag. Dit geloof in eigen kunnen kan je bij jezelf vergroten door stil te staan bij behaalde successen, jezelf te vergelijken met gelijksoortige anderen (‘als hij het kan, kan ik het ook’) en door steun te zoeken bij mensen die in je geloven en je kunnen stimuleren.
Stimuleer zelfvertrouwen van anderen. Verwacht je kwaliteit van anderen, stimuleer dan ook hun geloof in hun eigen kunnen. Dit hoeft echt niet te betekenen dat je hen met fluwelen handschoenen aanpakt. Een stimulerende stijl zal echter meer uithalen dan continu met een zweep erover gaan.
Neem tijd voor slaap, sport en je sociale leven. Wil je echt de beste zijn? Zorg er dan voor dat je de meest uitgeruste, de meest fitte en de meest gesteunde persoon bent. Investeer in rust, je fysieke gesteldheid en je sociale omgeving. Al deze zaken dragen bij aan optimaal functioneren en dus ook aan jouw prestaties.
Bronnen
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological review, 84(2), 191.
Doraisamy, J. (2015). The Wellness Doctrines: For Law Students & Young Lawyers. Jerome Doraisamy.
Miller, A. L., & Neumeister, K. L. S. (2017). The Influence of Personality, Parenting Styles, and Perfectionism on Performance Goal Orientation in High Ability Students. Journal of Advanced Academics, 28(4), 313.
Neumeister, K. L. S. (2017). Perfectionism in gifted students. The psychology of perfectionism: Theory, research, applications.
Setti, R. (2015). Wellbeing: Health: The dangers of perfectionism. LSJ: Law Society of NSW Journal, (8), 54.
Stoeber, J. (Ed.). (2017). The psychology of perfectionism: Theory, research, applications. Routledge.
Stoeber, J., & Corr, P. J. (2016). A short empirical note on perfectionism and flourishing. Personality and Individual Differences, 90, 50-53.
Mr. drs. Marloes ter Huurne is sociaal psycholoog en is ook afgestudeerd in Nederlands Recht. Zij doceert en ontwikkelt onderwijs en werkt daarnaast als zelfstandig trainer en (team)coach. Aan de Beroepsopleiding Advocaten is zij verbonden als vaardigheidstrainer voor zowel de vaardighedenmodules als de modules beroepsattitude en ethiek.
