Weerbaarheid in de advocatuur
Helaas hebben veel advocaten in hun praktijk te maken met agressie. Weerbaarheid is daarom een belangrijk en actueel thema. Vaardighedentrainer Joep Dorren vertelt over hoe je kunt omgaan met agressie en geeft praktische tips.
Bij agressie gaat het altijd om gedrag waarmee grenzen worden overschreden. Dat heeft een bepaald doel of effect, namelijk fysieke en/of mentale beschadiging. Agressie heeft verschillende uitingsvormen. Bij de vraag of sprake is van agressie, gaat het erom of degene die te maken heeft met het gedrag het als agressie ervaart. Dat kan per persoon verschillen. Hieronder valt bijvoorbeeld ook de situatie dat je pijn in je buik hebt omdat je ergens naartoe moet waar je je niet veilig voelt.
Afhankelijk van de mate van impact van de agressie, heb je invloed en kun je de regie houden. Het is goed om je daarvan bewust te zijn. Soms kun je namelijk niet veel doen, bijvoorbeeld bij geweld. Maar in andere situaties kun je wel degelijk je invloed uitoefenen. Deze afbeelding illustreert dat:
Vormen van agressie
Er zijn drie vormen van agressie:
- Frustratie-agressie
- Instrumentele agressie
- Willekeurige agressie
Het onderscheid tussen deze vormen komt voort uit de aandrijfmotor voor de agressie. Is dat emotie of cognitie? En wat is de functie van het gedrag?
Frustratie-agressie
De frustratie-agressie komt voort uit emotie. De agressor heeft een of meer frustrerende ervaringen achter de rug. Deze emoties moet hij ontladen en dat doet hij op de situatie, niet op de persoon. Bij deze vorm van agressie is diegene niet meer voor rede vatbaar.
Tips om om te gaan met frustratie-agressie:
- Maak contact met de agressor door zijn naam te noemen en oogcontact te zoeken.
- Stel feitelijke vragen en doe geen emotionele interventie. Vraag kort en feitelijk door om de cliënt van emotie naar cognitie te laten gaan. Zodra de emotie gedaald is, kun je wel begrip en gevoelsreflectie tonen.
- Voer dan het gesprek zoals je dat ook bij invoelbare teleurstelling zou doen.
Instrumentele agressie
De aandrijfmotor voor instrumentele agressie is cognitie. De agressor is een strateeg die goed weet waarmee hij bezig is. Hij zet de ander onder druk om zijn doel te bereiken. Dat doet hij bijvoorbeeld door hard en luid praten, wijzen, commanderen, verwijzen naar de eigen reputatie en het betrekken of meenemen van publiek. Omdat de agressor een strateeg is, houdt hij er een risico-inventarisatie op na.
Tips om om te gaan met instrumentele agressie:
- Blijf communiceren over het doel.
- Wees duidelijk over wat kan en wat niet kan, vermijd twijfeltaal.
- Heb begrip voor het belang van de ander en toon dat ook.
- Zet de agressor niet onder druk, vermijd dat de agressor emotioneel wordt. Met andere woorden: vermijd dat emotie de aandrijfmotor wordt, waardoor ook de risico-inventarisatie verdwijnt.
- Gun de agressor een eervolle aftocht.
Willekeurige agressie
De aandrijfmotor voor willekeurige agressie is cognitie. De agressor laat geen heftige emoties zien. Grenzen worden op een subtiele manier overschreden. Het doel van het gesprek is om de ander te beschadigen, het gaat niet om de inhoud. Pesten en seksuele intimidatie vallen hieronder.
Tips om om te gaan met willekeurige agressie:
- Benoem het gedrag: ‘U doet nu dit …’ En geef aan dat u wilt dat de ander daarmee stopt. Wacht een paar seconden om de interventie te laten indalen en stel dan voor om verder te gaan met de inhoud.
- Gaat de ander nog door met de beschadigingen, geef hem dan een keuze: ‘Ik merk dat u doorgaat dus …’ Of: ‘U gaat door en dan …, of u stopt en dan …’
- Gaat de ander nog steeds door, dan voer je de negatieve consequentie uit.’
Meld een voorval van agressie
Een algemene tip is om een incident te bespreken met een collega. Geef het in ieder geval ook aan bij een leidinggevende. Diegene is dan op de hoogte en dat kan prettig zijn als de cliënt besluit om een klacht in te dienen.
In module 2 van Ethiek komt het onderwerp weerbaarheid terug. Ook organiseert de NOvA weerbaarheidstrainingen.
